Czy muszę mieć instrukcję bezpieczeństwa pożarowego?
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest jednym z ważniejszych dokumentów wymaganych zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowych. Instrukcja ta czasem nazywana jest w skrócie „IBP”. Jest to dokument, który „kompleksowo” opisuje wymagania jakie należy spełnić w danym przypadku. Stąd jest niezwykle ważna dla pracodawcy oraz pracowników, aby zapewnić bezpieczeństwo pożarowe. Ponadto w dokumencie tym określone są działania, które należy podejmować w przypadku wystąpienia pożaru oraz innych zdarzeń.
Biorąc pod uwagę charakter dokumentu, nie ma możliwości, aby dokument ten był sporządzony na zasadzie „kopiuj=>wklej”. Dlaczego? gdyż opisywany obiekt budowlany lub teren w każdym przypadku jest inny. Ponadto w obiekcie budowlanym mogą (i z pewnością są) stosowane inne rozwiązania techniczne, w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Ponadto mamy do czynienia z budynkami starymi oraz nowymi (stare, przed wejściem w życie rozporządzenia oraz po jego wejściu). Choć oczywiście nie jest to cała argumentacja wskazująca na to, że dokument ten powinien być opracowywany indywidualnie. I właśnie te aspekty determinują to, że do dokumentu należy dołożyć wszelkich starań, aby był on odpowiedniej jakości.
Ponadto treść dokumentu, która powinna być zawarta w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego została dookreślona przez Ustawodawcę. I tak z całą pewnością można stwierdzić, że w dokumencie tym powinno być zawarte informacje o:
• warunkach ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, magazynowania (składowania) i warunków technicznych obiektu, w tym zagrożenia wybuchem;
• określenie wyposażenia w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice oraz sposoby poddawania ich przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym;
• sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;
• sposoby zabezpieczenia prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane;
• warunki i organizację ewakuacji ludzi oraz praktyczne sposoby ich sprawdzania;
• sposoby zapoznania użytkowników obiektu, w tym zatrudnionych pracowników, z przepisami przeciwpożarowymi oraz treścią przedmiotowej instrukcji;
• zadania i obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej dla osób będących ich stałymi użytkownikami;
• plany obiektów, obejmujące także ich usytuowanie, oraz terenu przyległego, z uwzględnieniem graficznych danych dotyczących w szczególności; (dla których ponownie określono wymagania odnośnie treści w nich zawartych).
Jak wynika z powyższych informacji, dokument ten dzieli się niejako na dwie części- pierwsza „teoretyczna”, gdzie opisano różnego rodzaju wymagania prawne, w zależności od potrzeb oraz „praktyczna”, gdzie znajduje się dokumentacja graficzna. I nie da się tego uniknąć- gdyż jest to wymóg prawny. Poza tym plany graficzne można opublikować (np.: na korytarzu firmy), a osoby które tego potrzebują będą miały możliwość zapoznania się z usytuowaniem dróg ewakuacyjnych, miejsca zbiórki i innych niezbędnych informacji. I uważamy, że jest to dobry pomysł w każdym przypadku (oczywiście można tutaj wskazać jeden przypadek, kiedy takie plany ewakuacyjne muszą być udostępnione w ogólnodostępnym i widocznym miejscu).
Kiedy obowiązkowe jest posiadanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego? Dokument ten powinien być opracowany dla obiektów lub ich części, których kubatura lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową przekraczającą 1000 m sześciennych lub kubatura brutto budynku inwentarskiego przekracza 1500 m sześciennych lub powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek przekracza 1000 m kwadratowych. W przypadku mniejszych obiektów, dokument ten należy z całą pewnością opracować, jeśli występuje w nich strefa wybuchowa (np.: lakiernia).
Ponadto pamiętać należy, że dokument ten powinien być aktualizowany nie rzadziej niż raz na dwa lata. Dlaczego nie rzadziej? Gdyż w obiekcie, dla którego została ona opracowana mogą nastąpić zmiany, które mają wpływ na kwestie związane z ochroną przeciwpożarową. Stąd warto pamiętać o tym, aby dotrzymywać wymaganych przez Ustawodawcę terminów i przypadków, określających konieczność aktualizacji dokumentu. I jeszcze raz przypominamy, że dość często spotykamy się z pytaniem, czy instrukcję bezpieczeństwa pożarowego należy aktualizować w przypadku, kiedy zmiany w obiekcie nie nastąpiły- tak, nie rzadziej niż raz na dwa lata. Dlaczego? gdyż mogły w tym czasie nastąpić zmiany np.: w prawie i jeśli nastąpiły, to tym bardziej warto zaktualizować dokument.
Jeśli nie mają Państwo opracowanego dokumentu instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, to jakie ewentualne konsekwencje się z tym wiążą? Z całą pewnością dostaną Państwo nakaz od przedstawiciela Straży Pożarnej, aby taki dokument sporządzić, w przypadku kontroli warunków dotyczących ochrony przeciwpożarowej. Być może skończy się to również nałożeniem grzywny. Niemniej jednak jest to „najmniejszy problem”. Gorzej będzie, gdy dojdzie do pożaru i stwierdzone zostanie, że takiego dokumentu nie ma- w takim przypadku konsekwencje mogą być bardziej dotkliwe. Ponadto również można się spotkać z przypadkiem, kiedy firmy ubezpieczeniowe odmówią ubezpieczenia na sprzęt oraz budynek, gdyż nie ma właśnie tego dokumentu. Inną kwestią jest to, że może się okazać, że ubezpieczyciel nie wypłaci odszkodowania, gdyż stwierdzone będzie, że wymagania określone w tej instrukcji nie zostały wdrożone i zachowane.
Kto może sporządzić instrukcję bezpieczeństwa pożarowego? Z całą pewnością osoby, które zgodnie z wymaganiami prawnymi uprawnione są do wykonywania czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej, a więc co najmniej inspektorzy ds. ochrony przeciwpożarowej. I nie ma tu znaczenia, że dokument ten został opracowany prawidłowo. Osoba sporządzająca dokument lub go aktualizująca zawsze powinna posiadać ważne potwierdzone kwalifikacje, zgodnie z przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej.
Czy instrukcja bezpieczeństwa pożarowego może nałożyć obowiązek realizacji szkoleń przeciwpożarowych oraz nakładać inne wymagania w zakresie szkoleń ppoż.? Odpowiadając krótko na to pytanie, stwierdzimy, że tak. I w zasadzie powinna to robić, tym bardziej, że nałożony został obowiązek zapoznania pracowników z przepisami dotyczącymi ochrony przeciwpożarowej. Ponadto każdemu pracodawcy powinno zależeć na tym, aby jego firma nie spłonęła podczas pożaru.
Podsumowując: ważne jest, aby dokument ten był sporządzony w taki sposób, aby spełniał wymagania prawne- czyli był odpowiedniej jakości. W takim przypadku będzie on z całą pewnością ważnym źródłem informacji nie tylko w zakresie przygotowania się do ewentualnego pożaru lub innego zagrożenia, ale również z powodzeniem wykorzystany podczas prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej.